Mεταπτυχιακοί ενάντια στα δίδακτρα

Έχουν περάσει σχεδόν δύο μήνες από την έκρηξη του φοιτητικού κινήματος που έβγαλε χιλιάδες νέους και εργαζόμενους στο δρόμο. Ενός κινήματος ζωντανού και ελπιδοφόρου που, παρά τις όποιες ελλείψεις του και τη φυσιολογική του ανομοιογένεια , όρθωσε το ανάστημά του απέναντι στις αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης, του ΠΑΣΟΚ και της ΕΕ. Η μεταρρύθμιση εκφράζεται από τον Κοινό Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης και τις συνθήκες της Λισσαβόνας, της Μπολόνια, του Μπέργκεν. ‘Ερχεται να χτυπήσει, μέσω του νόμου-πλαισίου και της απόπειρας για αναθεώρηση του άρθρου 16, τη λειτουργία των δημόσιων πανεπιστημίων καθώς και τα δικαιώματα των πτυχίων σε επαγγελματικό- εργασιακό επίπεδο. Δικαιώματα τα οποία ήδη είχαν προσβληθεί από τη διόγκωση ενός νέου μα καθόλου τυχαίου φαινομένου, των Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών.

Τα ΠΜΣ είναι ένας νέος θεσμός για την Ελλάδα, καθώς η ίδρυσή τους χρονολογείται από το 1992 (με το νόμο 2083). Αριθμώντας πλέον 15 έτη ζωής ως αναγνωρισμένη ενδιάμεση (εκπαιδευτική) βαθμίδα της ανώτατης εκπαίδευσης, είναι κρίσιμο να εντοπίσουμε ορισμένα χαρακτηριστικά τους που τελικά τα καθορίζουν, καθώς και την ποιοτική μετάλλαξη που έχουν υποστεί τα τελευταία χρόνια.
Το 2007 τα ΠΜΣ στην Ελλάδα είναι περί τα 400 και συμμετοχή σε αυτά μαζί με τους υποψήφιους διδάκτορες, αγγίζει τις 68.500. Επομένως αξιώνονται πλέον σαν ένας μαζικότατος θεσμός, ένας 2ος κύκλος σπουδών, έχοντας χάσει το χαρακτηρισμό ‘ελίτ’ που τους δινόταν προ δεκαετίας (όταν οι εισακτέοι ήταν περί τις 12.000, πολλοί εκ των οποίων ήταν στην πραγματικότητα διδακτορικοί φοιτητές). Φαντάζει πλέον σχεδόν αυτόματη η συνέχιση των σπουδών μετά τη λήψη του πτυχίου για μεγάλο κομμάτι των αποφοίτων.
Τα προγράμματα αυτά στήθηκαν με την επιχορήγηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Εκπαίδευσης και Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης (χωρισμένα σε ΕΠΕΑΕΚ Ι και ΙΙ). Ειδικά το 2ο πακέτο βοήθησε στη χρηματοδότηση/υποστήριξη 326 προγραμμάτων. Το πρόβλημα είναι πως έληξε το 2006 και τα ΠΜΣ πρέπει τα ίδια να αναζητήσουν πόρους για τη λειτουργίας τους. Το κενό αυτό θα έρθει να καλύψει το νομοσχέδιο που αναμένεται να δημοσιοποιηθεί από το Υπουργείο Παιδείας...

Τα ΠΜΣ σήμερα, με το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο που τους αναγνωρίζει επαγγελματικά δικαιώματα, λειτουργούν ανταγωνιστικά προς το πτυχίο. Απορροφούν επαγγελματικά δικαιώματα από το ίδιο το πτυχίο και ουσιαστικά το διασπούν. Έτσι απαξιώνεται το πτυχίο και από μόνο του δεν αρκεί για την εύρεση εργασίας. Παγιώνεται στη συνείδηση του κόσμου η αναγκαιότητα απόκτησης ενός επιπλέον διπλώματος για να διεκδικήσει μια θέση στην αγορά εργασίας. Αυτό αναδεικνύεται από τη διαρκή μαζικοποίηση των ΠΜΣ και το διπλασιασμό τους σε μια εξαετία. Στην πράξη όμως δεν λειτουργεί έτσι. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα εμπόριο ελπίδας, που παρατείνει την αγωνία όταν έρθει η στιγμή αναζήτησης εργασίας. Τα ίδια τα ΠΜΣ εντάσσονται στην αποδοχή μιας σκληρής δια βίου εκπαίδευσης, με τη μετακύλιση του κόστους στο φοιτητή εργαζόμενο (τακτική μετάθεσης ευθύνης στον εργαζόμενο - υποτιθέμενη ανεπάρκεια κατάρτισης οδηγεί σε ανικανότητα εξεύρεσης εργασίας). Το ατέρμονο κυνήγι απόκτησης χαρτιών (ΠΜΣ, διδακτορικό, ECDL, γλώσσες) ξεκινά.
Το επερχόμενο νομοσχέδιο για τα ΠΜΣ προβλέπει χρηματοδότηση μονάχα ενός προγράμματος ανά τμήμα (με δικαίωμα ανάδειξης κλάδων υψηλότερης επιστημονικής βαρύτητας), αξιολόγηση και χρηματοδότηση των ΠΜΣ με συγκεκριμένες πηγές εσόδων: δωρεές, χορηγίες, δημόσιες δαπάνες, ιδιωτική χρηματοδότηση, δίδακτρα.
Απέναντι σ’ αυτά, ουσιαστικό πρόταγμα πρέπει να είναι η αναμόρφωση και τελικά η κατάργηση του υπάρχοντος πλαισίου που τα διέπει και της λειτουργίας τους. Επομένως να καταργηθούν τα ΠΜΣ ως ενδιάμεση αυτόνομη βαθμίδα μετά το πτυχίο και να συνδεθούν με το διδακτορικό. Αυτό το αίτημα πρέπει να αφορά τα ΠΜΣ στα οποία είναι δυνατή μια τέτοια σύνδεση (π.χ. κοινωνικών επιστημών, πολυτεχνικά κ.ά.). Κυρίαρχη όμως πρόταση πρέπει να είναι η μη τυπική ανάδειξή τους σε δίπλωμα επαγγελματικών προσόντων, αλλά οι εργασιακές σχέσεις που θα τα διέπουν. Δηλαδή οι φοιτούντες σε αυτά να λογίζονται ως εργαζόμενοι στην έρευνα και να έχουν εργασιακά δικαιώματα (μισθό, ασφάλεια, προϋπηρεσία).


ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΔΙΔΑΚΤΟΡΩΝ

Εδώ και τρεις μήνες έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια απ’ το Σύλλογο Μεταπτυχιακών Φοιτητών και Υποψηφίων Διδακτόρων του ΠΜΣ «Πολιτική Επιστήμη και Κοινωνιολογία» (1 από τα 4 ΠΜΣ που διαθέτει το τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης), για την κατάργηση των διδάκτρων στο συγκεκριμένο πρόγραμμα. Οι μεταπτυχιακοί προχώρησαν στη μη καταβολή των διδάκτρων για το εαρινό εξάμηνο του 2007 και μάλιστα, η απόφαση αυτή υλοποιήθηκε απ’ τη συντριπτική πλειοψηφιά του Συλλόγου. Οι καθηγητές, από την άλλη, εμμέσως απείλησαν τους φοιτητές με την αναστολή του μεταπτυχιακού, λέγοντας πως αν δεν πληρώσουν τα δίδακτρα δε θα υπάρξει συνέχιση του προγράμματος.

Η Ανεξάρτητη Αριστερή Κίνηση Μεταπτυχιακών (Α.Α.Κ.ΜΕ.) υποστηρίζει πως η καταβολή των διδάκτρων αυτή τη χρονική στιγμή είναι εσφαλμένη. Αυτό διότι είναι τρόπος υπεράσπισης και νομιμοποίησης των σημερινών ΠΜΣ. Άραγε αν το ΠΜΣ είχε χορηγό και μπροστά στο δίλημμα αναστολής ή συνέχισης του η απάντηση θα ήταν καταφατική; Γιατί αυτό ακριβώς είναι το δίλημμα που βάζουν οι καθηγητές και αβίαστα απαντούν ΠΜΣ με δίδακτρα παρά καθόλου. Αυτή είναι και η λογική του Υπουργείου. Η μόνη περίπτωση για κάποιο συμβιβασμό θα μπορούσε να γίνει αν υπήρχε πραγματική δέσμευση και διάθεση να χρηματοδοτηθεί το ΠΜΣ κρατικά, με κάποια προτεινόμενη λύση που να προβλέπει συγκεκριμένη πρόταση, χρονοδιάγραμμα κτλ. Και όχι μια εμπορική συναλλαγή που να επικεντρώνεται στο πόσα θα κόψουμε και ουσιαστικά να μην εμπεριέχει καμία μορφής δέσμευση για το μέλλον και την κατάργηση των διδάκτρων.




…και αν άλλοι σου ‘παν πως η ζωή χαρίζεται χωρίς ν’ ανατραπεί
…δείξ’ τους την κίνηση που την υπάρχουσα κατάσταση καταργεί
…και αν πάλι κάποιοι, κοιμισμένοι, σου παν πως τα όνειρά σου γίναν ένα με το χώμα
…πες τους πως όνειρο δεν είναι ότι δεν πραγματοποιείται, μα ότι δεν έχει πραγματοποιηθεί ακόμα…

ΡΑΣ - ΕΑΑΚ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ